نام فایل : رقص 13 ص

فرمت : .doc

تعداد صفحه/اسلاید : 12

حجم : 57 کیلوبایت

رقص
رقصهاي فرهنگهاي پيش از مسيحيت
 
ريچارد كراوس   
مي توان از روي قرائن و شوهاد گفت كه انسان هاي پيش ازتاريخ نيز مي رقصيدند. ماركي داريم از نقاشيهاي غارهاي فرانسه كه قدمت آن به ده هزار سال پيش ميرسد موضوع آنها رقصهاي جنگي و شمني است. اما به سبب قلت شواهد از اين رقصها چندان آگاهي در دست نيست.
بر اساس آنچه از فرهنگهاي پيش از تاريخ در مراحل مختلف پيشسرفت( از لحاظ وسايل زندگي و ابزار و اسلحه) به دست آمده نشان ميدهد كه مي توان آنها را با قبايل بدوي امروزي جهان مقايسه كرد و همانند گرفت. بدين شيوه ميتوان دربارة رسوم و عادات و وسايل كشت و كار و زندگي و اجتماع و جنبههاي گوناگون زندگي ايشان تا كنون به دست ما رسيده است متعلق است به فرهنگ بزرك مديترانهاي ك پيش از مسيحيت بوده است.
مردم باسيتاني كلده رقص را در مراحل آموزش به كار ميبردند ونيز ايشان را نخستين مردمي مي دانند كه به علم ستاره شناسي پر داختند و آن را به وسيله باله هايي سنبو ليك و علائمي مي آموختند. شاون مي نويسد كه بر روي دشت بشقاب گونه اي در بيرون يكي از بزرگترين شهرهاي ايشان مردم در روزي معين فراهم مي آمدند. هر فرد بالغي در پر ستشگاهي كه به نام ستاره اي كه در طالع او بود ودر زمان سيطره و چيرگي آن به جهان آمده بود مي رفت. آنگاه افراد با صفهاي خاص و حركات معيني همچنانكه سنجها و شيپورهاي مفرغي همراه داشتند به تقليد از گردش ستارگان و كودكان از ارتفاعات پيرامون به تماشا مي پرداختند1.
بسياري از اين عوامل پايكوپي با آنكه نمي توان ميان فرهنگ كلده و فرهنگ سرخ پوستان امريكاي شمالي و مركزي از نظر زمان و مكان مشابهتي يافت باز هماننديهايي در ساختمان اين رقصهاموجود است .
سومريان كهن از لحاظ موسيقي فرهنگي قوي داشتند و در هزاره سوم پيش از ميلاد اين مردم چنگ و ني و هار و طبل مي ساختند كه بعضي از آنها به بابليان و آشوريان به ارث رسيد .در سومر گونه اي رقص مقدس به شيو ه هاي گوناگون اجرا مي شد ،در يكي از اين شيوه ها گروهي خواننده با وقار خاصي راه مي افتادند و شايد دور مذبح مي گشتند و مطابق آهنگ مذهبي كه با فولت نواخته مي شد گام بر مي داشتند .در شيوه ديگري رقاصان در برابر محراب يا شئ مقدس ديگري به عنوان پرستش به خاك مي افتادند .
در آشور قديم بسياري از آثار يافته شده كه مردان و زنان را در پايكوبي نشان ميدهد و چنين مي نمايد كه رقص در ميان ايشان رسمي ديني و نيز اجتماعي بوده است .گروههايي كه به رهبري مردان چنگ نوازگام بر مي داشتند كشيده شده است و چنين آمده است كه در برابر آتش افروزان و پر شعله عشتاروت بانو خداي باروري كه هر بهار مراسمي به افتخار آنبرگزار ميشد رقا صان بسيار مست از باده لعلگون با كاردها و دشنه به پيروي از آهنگ نواخته شده با طبلها و سنجها و ابواها2 خود را زخمي مي ساختند و پاره پاره مي كردند 3.در بابل نيز وجود رقصهاي پرستشگاهي تائيد شده است .در الواح آشور بانيپال آمده است كه در يك ضيافت مذهبي رقاصان به رقص حلقه پرداختند كه با موسيقي همراه بود و دور بت اعظم گشتند4.
رقص در مصر باستان
ولي در مصر قديم كه تمدني پديد آمد كه چهار هزار سال برپا ماند رقص نخستين بار به اوج شكوفايي رسيد و در بسياري آثار نقاشي ديواري و كنده كاري و در نوشتههاي هيروگلفف نمودار شده است.
فرهنگ مصري و بغرنج و پيچيده بود و در ستاره شناسي و هندسه و مجسمه سازي و معماري و مهندسي به درجات عالي رسييد و نخستين تمدني بود كه از پاپيروس ( كاغذ گونه) استفاده كرد و روش پارچه لافي را ابداع كزرد. همچنين طبقات اجتماع را پي افكند مشتمل برخاندان سلطنتي و كارگران و روستائيان و بندگان و زبقه پر نفوذ روحاني و دردورانهاي دودماني اخير دستههاي نوازندگان حرفهاي.
شاون مي نويسئ در مصر كه روحانيان قدرت كامل داشتند، رقص وسيله عمده تظاهرات ديني شمرده ميشد. احكام پنهاني و از گونه اساطير مصري كه بر اساس طغيان سالانه رود نيل و فروكش كردن آن استوار بود( و مايه پديدار شدن اسانه رستاخيز و اعتقاد به زندگي پس از مرگ مي شد )
در رقصهاي سنبوليك نمايان مي گشت. در اين رقصها موضوع اساسي دين مصري كه بر كشته شدن و مثله شدن ازيريس و نهان ساختن اندامهاي او در بخشهاي سراسر اين جهان و به جستجو پرداختن خواهرش كه زن او نيز بود تا انها را بيابد و به خاك بسپارد قرار داشت « در پرستگاهها به شيوه غمانگيز نمودار ميشد و بدينگونه به جوانان درس دين مي آموختند.»
در مصر قديم شيوهاي پر تفضيل وجود داشت كه پشتسرش با مرگ و رستاخيز و تولد نو آنچنانكه گفتيم بستگي داشن و اينها با بعضي شهرهاي مقدس بر حسب موضوع داستان ارتباط مي يافتند. بر مبناي اين رسوم رقاصان تعليم ديده كه مواره در انجام دادن آداب ديني مي رقصيدند پيدا نشدند. مقصود عمده ايشان همانا بر سر لطف آوردن خدايان و به صحنه آوردن جستجوي پيكر بي جان ازيريبس و رستاخيز او به وسيله رقص و موسيقي و سرود و آواز بود. اين رقصها با آداب مربوط به تخم افشاندن و كاشن و اشتن محصول بستگي فراوان داشت . كيرشتاين مي گويد كه هر سال نمايشنامه عرفاني يا غم انگيز مزبور در آبيدوس (6) در مراسم ديني اجرا مي شد و يك روحاني يا رقاص درجه يكي همه قهرمان و كسان نمايش اين افسانه را مجسم مي ساخته. اين روحاني را گروهي بزرگ ازرقاصان در كار نمايش دسته جمعي كمك مي كردند(7).
رقصهاي ديني ديگر شامل جشنهاي سنتي بود كه به افتخار گاو آپيس كه از پر قدرت ترين خدايان مصري باشد برپا يشد. براي انجام دادن اين رسوم گاوي را برمي گزيدند در حوزه قدرتش كه آپيوم (8) خوانده مي شد پر م كشيدند و كاهناني يا مادينه كاهناني كه پرستار او بودند رقصهاي رازگونه انجام مي دادند و در آنها ماجراي خدايي كه گاو آپيس تصوير زنده او بود مجسم مي ساختند. در رژههاي داخل و خارج پرستشگاه كه با رقص ستارگان بود كه توسط كاهنان در پرستشگاه اجرا ميشد بي حضور تماشاگر. اين آيين مانند رسوم مردم كهن كلده بر اساس حركات منظومه شمسي براي مصريان اهميت فوقالعاده داشت و آنان را متوجه تنظيم آبياري يكرد.
از آنجا كه ردم مصر سخت دربند موضوات زندگي و مرگ بودند و براي برانداختن مرگ با جاوداني ساختن پيكر بزرگان به خاك سپرده فوقالعاده كوشش ميكردند مراسم و آداب تدفين در نظر ايشان اهميتي فراوان داشت . به هنگام تدفين كسان برجسته و بزرگان مردي كه در نمودار ساختن مطالب با اشاره و اطوار مهارت داشت به لباس متوفي در مي آمد و روي خود را با ماسكي مي پوشانيد كه بسيار شبيه بصورت مرد در گذشته بود و پيشاپيش مشايعين جنازه راه مي افتاد. همچنانكه دسته سوگواران به پيش مي رفت رقص پانتوميم مي كرد تا كارهاي برجسته متوفي را در زندگياش از آغاز تا انتها مجسم سازد.
اما اين گونه موضوعات تنها مضمون نمايشهاي رقص رقاصان مصري نبود. آنان به ورزش و آكروباسي و انواع مختلف تفريحات مي پرداختند و اركسترهاي پرسازي داشتند با سنجهاي برنجين و تنبورو آلات ستخواني و طبل و ني و قاشقك و وت و ديگر آلات سيمي و كوبي. دستههاي زنان نوازنده و رقاص به پرستشگه وابسته بودند و خاندانهاي سلطنتي هم دستههاي تفريحاتي خاص داشتند كه در روزهاي مقدس و در مجالس مهماني و جشن انجام وظيفه مي كردند. به بندگا رقص و موسيقي مي آموختند و در زمان دودمانهاي اخير طبقهاي حرفهاي از ايشان پديدار شد كه استقلال داشتند و نه بنده اشارف بودند و نه وابسته به پرستشگاه . كيرستاين مثلهايي از رقص مصري در دورانهاي مختلف به دست مي دهد:
اززمان نخستين دودمان ( در حدود 3000 پ . م) كدنهكاري چوبي مانده است كه سمتي شاه(9) را هنگام رقص به همراه موسيقي حاصل از آلات ساده نشان مي دهد.
ماموري از طرف آساشاه (10) ( در حدود 2400 پ.م) از سرزمين دوردست يك رقاص كوتوله آورد كه ردم مصر او را از جهان ارواح مي پنداشتند . اين گونه رقاصان كه كار دلقك و شوخ طبعان را ميكردند خواه بسيار داشتند و يك مجسمه كوچك عاج از يك كوتوله به هنگام رقص در موز مرو پولتين نيويورك از 1950 پ. م مظبوط است.
نقشهاي برجته ديواري در غزه ( در حدود 1580 – 1150 پ .)  دختران تنبور به دست و قاشقك نواز را نشان مي دهد كه با انگشت حركاتي مفهوم دار مي كنند(11). اندك اندك عادت بر اين جاري شد كه رقص حرفهاي و شغلي شود و در مهمانيهاي خصوصي شام رقاصان را دوت مي كردند. باآنكه طبقات بالا زماني رقص  ميكردند كم كم دست از آن برداشتند و آن را به بندگان يا رقاصان مزدو.ر بساير ماهر واگذاشتند . به گفته كورت زاخس هيچ يك از « تصاوير رقص يا آثار نوشته خبري از يك رقص حقيقي اجتماعي نمي دهد» كه در آن اشراف شركت داشته باشند. اما رقص به عنوان تفريح همچنان براي همه طبقات محبوب ماند. در زمن دودمانهاي اخير در شهرهاي بزرگ مانند ممفيس يا اسكندريه گروههاي كوچكي از بازيگران دوره گرد صامت كه با اشاره اطوار سخن مي گفتند و اكروباتها در ميدانهاي عمومي بي مقدمه و ارتجالاً به دادن نمايش مي پرداختند.
رقص مصر باستان از روي واقعيت چگونه بود ؟ بسبب شيوة ساده تجسم شكلها در نقشهاي برجسته و نقاشي نميتوان به آساني پي برد كه كيفيت اداها و اطورهاي رقاصان چگونه چگونه بوده است. اما چنين نمي ناميد كه حركات از حالت و حركات مختلف رقص به خط هيروگلف بر جاي مانده است. بعضي حركات نمودار معلق زني در هوا است و يك نقش برجسته ديواري از 1500 پ .م گويا حركتي آكروباسي مانند فرو افتادن و معلق زدن و مانند آنها بسيار رايج بود. رقاصان گاهي تنها و گاهي درگروههاي دو يا سه نفري مي رقصيدند و كمتر با گروههاي بزرگتري هنر نمايي مي كردند.
...