نام فایل : عربستان 17ص

فرمت : .doc

تعداد صفحه/اسلاید : 10

حجم : 83 کیلوبایت

ملاحظات تاريخي
عربستان احتمالاً محل اوليه سامي ها بوده است، كه از چهار هزار سال قبل از ميلاد مسيح به بين النهرين و فلسطين مهاجرت نمودند و بعداً به آشوري ها، بابلي ها، كنعاني ها و آموري ها معروف شدند.
دوران باستان – در هزار اول قبل از ميلاد – حكومت منائيان در منطقه اثير و در جنوب حجاز در طول ساحل درياي سرخ برقرار شده بود. در قرن اول قبل از ميلاد، منائيان از مركز تجارت خود در ددان (الاولي) دست كشيدند. منائيان يك مركز تجاري در قسمت شمال مدائن تأسيس نمودند. در قسمت شرقي كشور ديلمون قرار داشت كه ظاهراً يك مركز سياسي – فرهنگي واقع دركرانة خليج فارس بود. گاهي اين محل را همان جزيره بحرين دانسته اند اگر چه بخشهايي از قطعة اصلي نيز جزء آن بوده است و با قسمت هاي داخلي سرزمين كه اكنون عربستان سعودي ناميده مي شود روابط تجاري داشته است. اسكندر مقدوني قبل از مرگ نابهنگام خود در سال 323 قبل از ميلاد قصد داشت عربستان را تصرف نمايد و بعد از مدتي حاكمان بطالسة مصر تا حدودي بر ينبوع سلطه يافتند. ولي نبتائيان مانع از سلطة آن ها شدند. سپس كشور در معرض مبارزات سلطه طلبانة حبشي ها و فارسها قرار گرفت. در قرن پنجم بعد از ميلاد، مكّه از نظر اهميت جايگزين شهر پتراي در دورة نباتئيان شده بود.
اعراب قبل از اسلام يك زندگي بدوي داشتند و قبائل عرب كه براي امرار معاش به چوپاني وابسته بودند در جستجوي آب و چراگاه از جائي به جائي كوچ مي كردند. كمبود آب و چراگاه موجب بروز رقابت و در نهايت جنگ و درگيري بين قبائل مي گرديد. زندگي اعراب قبل از اسلام را خشونت هاي اجتماعي، اخلاقي و مذهبي فرا گرفت بود و آنان براي امور و مسائل جزئي نيز دست به كشتار مي زدند. بر حسب فرمايش قرآن مجيد اين سرزمين از زمان بنا شدن خانه خدا به وسيله حضرت ابراهيم مورد توجه خداپرستان بوده است. در دوران بت پرستي نيز بت هاي بزرگ در آن نگهداري مي شده. اين سرزمين با ظهور خاتم الانبياء حضرت محمّد (ص) مركز پايه گذاري تمدني بسيار عظيم و جاودان شد. در زمان حيات حضرت محمّد (ص) اولين نظام سياسي و اجتماعي پيشرفته برقرار شد و در زمان خلفاي راشدين حكومتي همراه با قوانين و مقررات بوجود آمده بود، كه رونق آن در سراسر جهان شهرت يافت، نفوذ اين حكومت بواسطه برخورداري از عدالت، صلح و مساوات به شرق و غرب نيز رسيد اما بعدها در طي قرون مسلمانان مورد هجوم فكري قرار گرفتند. هدف مهاجمان اين بود كه ابتدا تعاليم اسلامي را تحريف نمايند و سپس آن تعاليم را از قلوب و اذهان مسلمانان دور سازند و اين سرزمين به دليل ويژگي هاي خاصي مانند وجود محيط وحي، خانه خدا، روضه مطهر حضرت رسول (ص)، قبله گاه مسلمين، شعب ابوطالب، كوه صفا و مروه، حجر اسماعيل و مدفن بيش از هفتاد پيامبر (ص)، قبرستان بقيع، عرفات و مني نزد مسلمين ارزش والائي دارد و همه ساله ميليون ها مسلمان براي انجام حج و عمره به اين سرزمين مسافرت مي نمايند. خاك كشور فعلي عربستان در زمان هاي پيش از ظهور اسلام (دوره جاهليت) همواره ميان دولت هاي محلي و قبيله اي منقسم بود و هيچگونه قدرت واحدي حاكميت نداشت. عربستان احتمالاً مهد نژاد سامي است. وجود اين نژاد در عربستان به هزاره سوم پيش از ميلاد باز مي گردد. در اوائل قرن هفتم ميلادي، دين اسلام به وسيله حضرت محمّد (ص) درمكه اعلام گرديد. اين دين در طي حيات پيامبر تقريباً در تمام عربستان رواج يافت. پس از وفات پيامبر دوره خلفاي راشدين (ابوبكر، عمر، عثمان و علي ابن ابيطالب) آغاز شد. در زمان ابوبكر برخي از قبايل عرب دعوي استقلال نموده و برخي كسان دعوي پيغمبري نمودند، اما ابوبكر آنان را سركوب نموده و سراسر جزيره العرب را براي اولين و آخرين بار تحت لواي اسلام وحدت داد. پيشرفت مسلمانان در مصر در زمان عمر به سبب برقراري روابط اقتصادي و فرهنگي محكمي ميان آن كشور و عربستان گرديد. حين خلافت عثمان، مكّه و مدينه از تجمل و ثروت فراواني برخوردار گرديدند. در زمان خلافت علي (ع) فتنه خوارج آغاز شد. اگر چه حضرت آن را در نهروان به سختي شكست داد (38 هـ.ق) ولي اين گروه از ميان نرفته و عربستان مدت ها صحنه مساعدي براي تبليغات آنان گرديد. در زمان حكومت امويان، قسمت اعظم عربستان جزء قلمرو آنان بود. حكومت امويان تا سال 132 هجري قمري (650 م) به طول انجاميد و از آن پس عباسيان بر آن مسلط شدند. قدرت عباسيان بر عربستان بيش از 1 قرن نپائيد. علويان مهمترين مخالفان حكومت عباسيان بودند كه پيوسته براي دستگاه حكومتي مشكل ساز مي نمودند. در اواخر قرن 2 هجري قمري (اوائل قرن نهم ميلادي) علويان در عربستان قيام نموده اما كاري از پيش نبردند. از اواسط قرن دوم هجري پس از مرگ متوكل خليفه عباسي، قدرت عباسيان در عربستان رو به زوال نهاده و عربستان به دنبال آن از حكومت هاي محلي ضعيف و كوتاه برخوردار گرديد. عربستان در طي چند قرن وضع مغشوش و در هم ريخته اي داشت. در اوائل قرن دهم هجري قمري (16-م)، پرتغالي ها قصد حمله به مكّه را نمودند كه عملي نگرديد. در همان اثنا، خلفاي عثماني براي دفع خطر مسيحيان متوجه عربستان شده و به تدريج سواحل غربي و ساير نقاط كشور تحت حكومت عثمانيان در آمد. در قرن هفدهم ميلادي قبايل عرب در عربستان شرقي قدرت يافته و قدرت عثماني رو به زوال نهاد. در اواسط همان قرن حاكميت تركان بر ناحيه احساء نيز بر افتاد. در قرن هجدهم ميلادي با توسعه نهضتي كه شخص بنام ابن عبدالوهاب (بنيانگذار مذهب وهابي) الهام بخش آن بود، عصر جديدي در تاريخ عربستان آغاز گرديد. وي با حاكم شهر درعيه به نام محمّد ابن سعود متحد شد. پس از ابن سعود، فرزندش عبدالعزيز جانشين وي در اتحاد با ابن الوهاب شد. در اوائل قرن سيزدهم هجري (18-م) آئين وهابي در تمام قسمت هاي ناحيه نجد رايج بود. وهابيان به تدريج مكّه را تصرف كرده و كمي بعد قدرتشان از سمت شرق تا كرانه هاي خليج فارس پيش رفت. از جانب جنوب، وهابي ها به يمن و حضرموت رسيده و از جانب شمال سوريه و عراق در معرض تهديد آنان واقع گرديدند. دولت عثماني كه از مقابله با وهابيون عاجز بود به مصر متوسل گرديد و مصريان در عربستان قوا پياده نموده و پيشروي نمودند. بريتانيائي ها نيز در برخي نقاط مداخله نمودند اما چندي بعد مجدداً آل سعود سر برافراشته و با تصرف رياض آن را پايتخت خود معرفي نمودند. در اين اثنا بود كه جنگ داخلي ميان خاندان آل سعود آغاز شده و شدت گرفت كه اين امر استقرار مجدد عثماني و دست نشاندگان آن بر عربستان شرقي را تسهيل نمود. با افتتاح كانال سوئز در سال 1969 ميلادي، عثماني ها بر قدرت خود بر مكّه افزودند. معذلك آل سعود تحت رهبري عبدالعزيز ابن سعود قدر برافراشته و به فتوحاتي نايل آمدند. در سال 1903 ميلادي تركان عثماني از ناحيه احساء بيرون رانده شده و اساس حكومت سعودي بنيان نهاده شد. در جنگ اول جهاني، سعودي ها با بريتانيا از در دوستي در آمدند. پس از پايان جنگ جهاني، سلطه عثماني بر عربستان بطور كلي پايان يافت. در جنگي كه ميان عبدالعزيز ابن سعود و حسين ابن علي، شريف مكّه در گرفت، ابن سعود به پيروزي دست يافت و بدين ترتيب حجاز نيز جزئي از قلمرو وي شدكه سرانجام در سال 1351 هجري قمري (1932-م) عبدالعزيز عنوان سلطان عربستان سعودي را از آن خود نموده و به موازات آن كشور عربستان تأسيس شده و رسميت يافت. در اوائل تنها ممالك خارجي كه سعودي ها با آن رابطه داشتند تركيه و بريتانيا بود. شوروي نخستين كشوري بود كه اين كشور را به رسميت شناخت. انگلستان و فرانسه نيز كمي بعد آن را به رسميت شناختند. مسئله تثبيت مرزها با همسايگان يكي از مشكلات عربستان پس از استقلال بود. در جنگ جهاني دوم، ابن سعود با آنكه طرفدار دول متفقين بود، بي طرفي خود را اعلام نموده و تنها از روي بي ميلي به آلمان اعلان جنگ داد. ثروت ناگهاني كه پس از جنگ از طريق نفت فراهم شد به اقتصاد عربستان رونق بخشيد. عربستان سعودي هم اكنون دومين توليد كننده نفت در جهان است. از آنجائي كه عربستان سعودي از عهده استخراج نفت بر نمي آمد، از اين روي صدها هزار كارگر و متخصص از ديگر كشورها به اين سرزمين سرازير شدند كه اين امر خود موجب گرديد كه معيارهاي خشك اخلاقي حاكم بر جامعه عربستان متزلزل شده و دگرگوني هايي در آن ايجاد گردد. ابن سعود در سال 1953 ميلادي در سن 73 سالگي درگذشت، پسر ارشدش سعود ابن عبدالعزيز به سلطنت رسيد و برادر وي فيصل وليعهد گرديد. در اين اثنا، ازدياد پول در زندگي اشراف و خاندان سلطنتي روز به روز نمايان تر مي گشت. عبدالعزيز ابن سعود تا زمان مرگش كاملاً بر سياست مملكت تسلط داشت، اما پس از وي پيوسته ميان فيصل و سعود رقابت مخفي برقرار بود. در بحران سال 1956 ميلادي كانال سوئز، عربستان سعودي با انگلستان قطع رابطه كرد و اين حالت تا سال 1963 ميلادي ادامه داشت. در سال 1958 ميلادي سعود ناچاراً طي فرماني قوه مجريه را به دست فيصل سپرد. بعدها فيصل ناگزير استعفاء نموده و سعود خود دوباره بر اوضاع مسلط گرديد. طي سالهاي 63 – 1962 ميلادي بار ديگر فيصل عهده دار امور كشور گرديد. سرانجام در دوم ماه نوامبر سال 1964 ميلادي، ملك سعود از كار بركنار شده و فيصل پادشاه كشور شد. از سال 1962 ميلادي كه سپاهيان مصري به يمن اعزام شدند، اختلاف ميان مصر و عربستان سعودي حادتر شد. طي سالهاي دهه 60، بارها مذاكراتي ميان دو كشور بر سر يمن صورت گرفت اما نتيجه اي حاصل نشده و سوء تفاهم به قوت خود باقي ماند. از همان سالها نفوذ استعمار در عربستان شدت گرفته و اين كشور به يكي از اصلي ترين مهره ها غرب در منطقه مبدل گرديد. طي جنگ سال 1967 ميلادي اعراب و اسرائيل، نيروهاي سعودي براي مدد رساندن به ارتش اردن به آن سرزمين گسيل داشته و جريان نفت به غرب موقتاً قطع گرديد. اين عمل مجدداً در جنگ هاي سال 1973 ميلادي نيز ميان طرفين تكرار شد. در سال 1975 ميلادي ملك فيصل به دست يكي از بستگان خود به قتل رسيد، برادرش خالد به جانشيني وي رسيد و فهد ابن عبدالعزيز، ديگر پسر ابن سعود نيز به عنوان وليعهد عربستان معرفي شد. عربستان سعودي در ميان اعراب رهبري كشورهاي ميان رو و محافظه كار وابسته به غرب را داراست. صدور نفت فراوان از اين كشور همواره برگ برنده اي در دست غرب در مقابل كشورهاي مترقي صادر كننده نفت بوده است.
پس از سقوط رژيم پهلوي در ايران، از سال 1979 ميلادي، عربستان به مهره اصلي طرفدار آمريكا در منطقه خليج فارس تبديل گرديده است. در سال 1981 ميلادي، شاهزاده فهد طرحي را براي برقراري صلح در خاورميانه ارائه داد كه مورد قبول ملل مسلمان و دول مترقي منطقه بخصوص ايران، سوري و ليبي قرار نگرفت و در اجلاسيه رهبران كشورهاي عضور اتحاديه عرب نيز رد شد. با مرگ خالد در سال 1982، فهد به پادشاهي عربستان رسيد.
اقوام و نژاد
در عصر جاهليت، مردماني در شبه جزيره عربستان سكونت داشتند كه به طور كلي عرب ناميده و به دو دسته اعراب قحطاني و عدناني تقسيم مي شدند. اين دو، از نظر تاريخي، ريشه مشترك دارند ولي عدنانيان در سلسله نسبت خود به حضرت ابراهيم (ع) مي رسند و در نجد و حجاز بودند، اما عرب هاي قحطاني به يمن رفتند. اين افراد تابع حكومتي نبودند و اساس مليت آنان قبيله اي بود و اعضاي هر قبيله از شيخ قبيله اطاعت مي كردند. عصبيت جاهلي و قبيله گرايي افراطي افراد را به جان هم مي انداخت و گاهي بر سر مسائل جزئي، جنگي چون نبرد بوس 40 سال طول مي كشيد. خونريزي، قساوت، غارت و تجاوز از برنامه هاي اين قبايل بود. گر چه صحرانشيني و بيابانگردي پيشة عرب ها بود اما زندگي شهري به شكلي ضعيف در يمن، عدن، حضر موت، حجاز، يثرب و طائف ديده مي شد. به لحاظ عقايد مذهبي، گروه كوچكي بدون آن كه آداب و رسوم خاصي داشته باشند به خداي يكتا و آئين ابراهيم (ع) كه دين حنيف ناميده مي شد، معتقد بودند. در اين كشور چند مليت و قبيله با سنت هاي متفاوت حضور دارند:


نجديها كه در مركز عربستان قرار دارند و خاندان سعودي هم از همين منطقه هستند.

حجازي ها كه اهالي شهرهاي مكّه، مدينه و جده را شامل مي شوند؛ به اعتقاد خاندان آل سعود حجازي ها به لحاظ اين كه بازمانده هاي زائران عتبات عاليات هستند، شايستگي پذيرش مسئوليت هاي دولتي را ندارند؛ و به همين علت كمتر در اركان دولتي صاحب مقام و منصب هستند.

آسوري ها كه اقليتي ناچيز را تشكيل مي دهند، بيشتر در حوالي مرز يمن و در منطقة كوهستاني جنوب غربي سكونت دارند.
نژاد مردم عربستان سفيد پوست مي باشد كه از تيرة سامي ها مي باشند. بافت اجتماعي عربستان حاكي از تضاد شديدي است كه اگر جامعه عربستان را به مثابه هرمي در نظر بگيريم به ترتيب عبارتند از: شاه، شاهزادگان تكنو كراتها، ثروتمندان و بالاخره طبقه متوسط و تودة مستضعف در آخرين قسمت هرم قرار دارند. اين امر ناشي از ناسازگاري طبقاتي در بين اقشار و توده هاي مختلف در اين كشور مي باشد و بيشترين فشار اجتماع نيز بر قشر متوسط وارد مي گردد.
ملاحظات جغرافيايي
كشور عربستان با 690، 149، 2 كيلومتر مربع وسعت (دوازدهمين كشور جهان) در نيمكرة شمالي، نيمكرة شرقي، در جنوب غربي آسيا، در منطقه خاورميانه، در ميان خليج فارس و درياي سرخ، در شبه جزيره عربستان و در همسايگي كشورهاي كويت، عراق، اردن در شمالع يمن در جنوب، امارات متحده عربي و قطر در شمال شرقي و عمان در شرق واقع شده است. اين كشور حدود شبه جزيره عربستان را در بر گرفته و بر روي هم سرزميني پوشيده از فلات ها و بيابان هاي وسيع است. كوه هاي آن عمدتاً در نواحي غربي كشور به موازات درياي سرخ كشيده شده اند كه از جمله مهمترين آن ها مي توان از سلسله كوه هاي سراه، جبل شمر، جبل طويق، جبل الطبيق نام برد. از جمله صحراهاي كشور عربستان نيز مي توان ببه نفوذ و ربع الخالي اشاره نمود. گفتني است كه بخشي از صحراي سوريه (باديه الشام) نيز در شمال اين كشور قرار دارد. رودهاي كشور عربستان تماماً فصلي و يا اتفاقي مي باشند. آب و هواي كشور در نواحي ساحلي گرم و مرطوب و در ساير نواحي گرم و خشك و كم باران است. بلندترين نقطه آن حدود 133، 3 متر ارتفاع دارد. پادشاهي عربستان صعودي در سال 1932 پايه ريزي شده و حدود 5/4 شبه جزيره عربستان را در مي گيرد. اين كشور از غرب با درياي سرخ، از شمال با اردن، عراق و كويت، از شرق با خليج عرب، قطر، امارات متحدة عربي و عمان و از جنوب با يمن هم مرز است. عربستان سعودي كشوري اسلامي است كه در آن «شريعت» كه قانون مقدس اسلام است زير بناي چهارچوب شرع و زير بناي قانون اساسي است. برداشت وهابي از مذهب سني اسلام دين رسمي كشور است كه به دقت اجراء مي گردد.
ويژگي هاي اقليمي
آب و هوا
آب و هواي عربستان عموماً خشن و ناسازگار است. دماي هوا در طول روز بالاست و غالباً تغيير آب و هوا طي روز شديد است. آسمان معمولاً چنان صاف و روشن است كه خورشيد به شدت مي تابد و گرما و نور از سطح سنگ ها و ماسه هاي خشك منعكس مي شود. آفتاب، صاف و سوزنده است. وزش بادهاي سوزان، گردباد و سراب در طي روز چندين بار اتفاق مي افتد. در شب هوا معتدل و اغلب سرد است و شدت تابش نور ماه و ستاره به شب جلوة خاصي آسمان مي دهد. بارندگي در همه جاي شبه جزيره كم و از سالي به سال ديگر متغير است، اين سرزمين در معرض خشكسالي هاي ادواري است كه ممكن است از ده تا سي سال طول بكشد. با اين وجود، حتي ريزش كمي باران مي تواند سيل هاي تند و ويرانگري را در وادي ها جاري كند و دشت را به يكباره سراسر سبز نمايد.
با وجود اين شباهت هاي اقليمي، در سراسر منطقه، چند نوع آب و هواي مشخص وجود دارد. سواحل درياي سرخ و خليج فارس آب و هواي كاملاً استوايي دارد و مشخصة آن رطوبت زياد و طاقت فرسايي (بين 60 تا 80 درصد) است كه از بادهاي ساحلي و بارندگي ناچيز 8 ميلي متر در سال ناشي مي شود. در كوه هايي كه در قسمت هايي از غرب، جنوب غربي و جنوب شرقي شبه جزيره واقع است، آب و هوا معتدلتر مي باشد. كوه هاي غربي اغلب يخ و برف دارد، با اين وجود ميزان بارندگي از 500 ميلي متر تا بيشتر از 750 ميلي متر تغيير مي كند.

ارتفاعات غربي
نام اين منطقه جبال سروات است كه از خليج عقبه در شمال شروع و به منطقه حجاز و عسير در جنوب ختم مي شود. بين اين كوه ها و ساحل درياي سرخ، دشت باريكي بنام تهامه قرار دارد.

...